¿Qué significa ser griego (moderno)?

Ser griego es una soberbia maldición. Para un número sorprendentemente elevado de personas significa que construiste personalmente la Acrópolis, que creaste Delfos, el teatro, y que engendraste el concepto de democracia. La verdad es que eres pobre, gran parte de tu pueblo no sabe leer y los raros momentos en que saboreaste la democracia y la independencia fueron rápidamente borrados por la acción de los protectores extranjeros y de sus cómplices griegos.

Es irritante advertir cuán poco sabe el mundo sobre la historia de Grecia. La mayoría de las personas te hablan como si Pericles hubiese muerto anteayer y como si Esquilo aún continuase escribiendo teatro. Si de pascuas a ramos te encuentras con alguien que sabe que en 1821, después de cuatrocientos años de ocupación turca, los griegos se alzaron contra sus opresores, lo más probable es que ese alguien sea un inglés.

MELINA MERCURI, Nací griega II.

Traducción de Ángela Pérez. Círculo de Lectores, 1973

Melina Mercuri (1922-1994) foi actriz, opositora do réxime fascista dos Coroneis e ministra de Cultura (1981-1989 e 1993-1994). Puxo todo o seu empeño para que o Museo Británico devolvese a Grecia os mármores do Partenón, roubados por Elgin . Para saber máis deste asunto:

http://www.el-mundo.es/cronica/2004/461/1092757025.html

O monumento de Filopapo (Atenas)

Datado no no 114 d.C., foi erixido polos atenienses como monumento funerario do príncipe Gaio Xulio Antíoco Filopapo, neto do derradeiro rei da Comagene -rexión do norte de Siria-, deposto por Vespasiano no 72 d.C. O príncipe exiliado -Filopapo significa "que ama ao seu avó"- instalouse en Atenas, acadou a cidadanía e participou da vida civil e relixiosa.

O interesante da ilustración é que nos presenta o monumento tal como estaba antes da súa restauración e consolidación. Ao pe do mesmo, unhos viaxeiros, acompañados por un guía local e mesmo por un home armado, miran con atención o monumento mentras as damas contemplan Atenas. Unha estampa moi acertada do espírito que invadía á Europa do XVIII e do XIX, que vía no "Grand Tour" polos lugares da Antigüidade o complemento obrigatorio de toda educación

O Crismón de Quiroga

O Museo de Lugo garda unha das xoias da primeira arte cristiá en Galiza: a táboa de mármore gris do Incio, procedente dun antigo altar do século V d.C. co anagrama de Cristo: X P (superpostas) flanqueadas por un alfa e un omega. É símbolo antigo e frecuente nas igrexas e debe entenderse así: Cristo (é) o principio e o fin. A inscrición circundante comeza con outro monograma, está dividida por unha folla de hedra e di: AURUM VILI TIBI EST ARGENTI PONDERA CEDANT PLUS EST QUOD PROPRIA FELICITATE NITES, o que traducido vén sendo: O ouro é vil para ti, váianse as riquezas de prata, máis é o que brillas pola túa propia felicidade. Resulta un pouco críptico, pero entendo que a felicidade que dá Cristo vale máis que todo o ouro e a prata xuntos.

Mapas do mundo antigo

Interactive Ancient Mediterranean ten unhos excelentes mapas do mundo antigo desde Asia Menor á Península Ibérica en formato PDF, de gran interés didáctico: existen do mesmo mapa versión muda, versión con nomes, versión con nomes e relevo. Son mapas con poucos nomes pero que teñen a informaciσn esencial.

Pincha en http://iam.classics.unc.edu/map/map_room.html

As últimas noticias do mundo en grego...antigo

J. Coderch desde Barcelona dúas ou tres veces por semana colga en grego antigo as noticias políticas e deportivas máis importantes do día. A utilidade didáctica é evidente por seren textos en grego antigo con contidos de actualidade, en boa medida xa coñecidos polo lector. Se sabes un pouco de grego antigo, PINCHA AQUÍ: http://www.akwn.net/ e logo na parte superior pincha "Latest News".

El pintor Teófilo (1873-1934)

Stratis Mirivilis en su novela Vassilis el Arvanita de 1934, describe a su paisano Teófilo Jatzimijail, el pintor de la "grecidad":

"Fue éste un hombre extraño al que tenían por chifaldo, y que llevó una vida miserable y solitaria enfundado en sus fustanelas. Puede que alguno se pregunte cómo era posible hallar a un isleño con fustanelas.

¡Vaya usted a ver! Cosas de la mocedad. Todo el año se pasaba esperando el carnaval para echarse a la calle con sus fustanelas. Vestido de "macedonio" o de euzón.

Era un hombrecillo bajo de estatura, pálido, y de porte miserable, pese a que interiormente lo devorara la pasión de la gallardía que Dios le había negado.

Algunas veces se reunía con su cuadrilla de carnaval y representaban los Doce Dioses. Teófilo hacía siempre de Ares, con su casco de cartón pintado en oro, una lanza de madera con la punta dorada y el escudo de fino tablerillo. En medio tenía pintada la cabeza de Medusa, con los cabellos de serpientes. Como los pelos de su bigote eran raros, comidos por la tricofagia, se ponía encima unos bigotes de estopa teñida que se atusaba fieramente detrás de la rója clámide de Zeus.

Pero más frecuentemente se disfrazaba de euzón con un viejo y retorcido yatagán al cinto. Los demás días se los pasaba pintando en las paredes a los héroes del 21. Con lo que daba desahogo a su gran pasión.

Más tarde se fue al Pelión y se hizo pastor. Donde encontraba un molino o un café con las paredes enlucidas, los cubría de pintura. Aunque por aquellos lugares los campesinos iban vestidos con calzas, él siempre llevaba la fustanela. Por eso le quedó el apodo de Tsoliás y cuando regresó de Volos, tiró el cayado y vivía yendpo de acá para allá suplicando siempre le dejaran un trozo de tela o una pared blanca que poder pintar.

Su gran pasión e ilusión era describir hechos heroicos, tomados de la historia de Alí-Pachá, y escenas de caza. Después de su muerte los entendidos de París y de Atenas lo proclamaron como un gran pintor y sus cuadros se pagaron caros".

(Traducción de Juan Ruiz. Ediciones Acervo, 1972)

Si queréis ver más obras de este pintor, dos enlaces:

http://www.lesvos.com/theophilos.html

http://www.petra.gr/lesvos/theofilos/theophilos.htm

Forma antigas, símbolos novos

O Cristianismo na súa orixe era anicónico, é dicir, non tiña imaxes para a representación de Cristo. Cando entrou en contacto co marabilloso mundo da relixión grecolatina, non dubidou en inspirarse nas imaxes dos antigos deuses para representar ao novo deus. Velaquí algúns exemplos: Unha das primeiras representacións de Cristo como o Bo Pastor, dos primeiros séculos da nosa era, e o Moscóforo do século VI a.C.

Outra imaxe de Cristo como Bo Pastor, neste caso unha pintura das catacumbas de Priscila en Roma, preséntanolo rodeado de animais e está directamente copiada da representación do poeta, músico e teólogo Orfeo.

Tamén a imaxe da Virxe e o neno (aquí un óleo da escola española do século XVI), inspírase na representación da deusa exipcia Isis co seu fillo Horus no colo:

Á vista destes exemplos podo afirmar con rotundidade aquelo de "Nihil novum sub sole".

Miliario de Vilariño das Poldras (Sandiás)

Perdido na marea da concentración parcelaria, desprazado e esquecido por cáseque todos, este impresionante miliario fala da reconstrucción da Vía XVIII ou Nova en tempos do emperador Maximino o Tracio (238 d.C.). Velaquí a inscrición completa -en negriña o texto orixinal- do miliario central. Os laterais son anepígrafos:

IMPERATOR CAESAR GAIVS VERVS MAXIMINVS

PIVS FELIX AVGVSTVS GERMANICVS MAXIMVS

DACICVS MAXIMVS SARMATICVS MAXIMVS PONT

FEX TRIBVNICIAE POTESTATIS V IMPERATOR VII P

ATER PATRIAE CONSVL PROCONSVL

ET GAIVS IVLIVS VERVS MAXIMVS NOBILISSIMVS

CAESAR GERMANICVS MAXIMVS DACICVS MAXIMVS

SARMATICVS MAXIMVS PRINCEPS IVVENTVTIS

FILIVS DOMINI NOSTRI IMPERATORIS CAESARIS

GAII IVLII VERI MAXIMINI FILIVS PIVS FELIX

AVGVSTVS VIAS ET PONTES IN TEMPORIBVS

VETUSTATE CONLAPSOS RESTITVERE PRAECEPERVNT

AGENTE QVINTO DECIO LEGATO AVGGVSTORVM

PROPRAETORE CARISSIMO VIRO

A BRACARA MILIA PASVVM LXVII

O cal quere dicir: o emperador Maximino - e todos os seus títulos- e o seu fillo Xulio Vero Máximo -e todos os seus títulos- mandaron reconstruir as vias e pontes estragadas polo tempo por mediación de Quinto Decio, representante do emperador. Desde Braga hai 68 millas (unhos 102 km.) Fixádevos que os romanos indicaban as millas que un tiña percorrido, non as que faltaban para chegar.

Grego, latín e inglés: unha mesma orixe

A familia de linguas indoeuropeas que se estende desde o sánscrito clásico e o hindi moderno na India ás linguas eslavas e celtas do norte o oeste de Europa, onde tamén se sitúan o grego e o latín (cos seus derivados romances) e tamén as linguas xermánicas, comparten un pasado común aínda rastrexable en moitas palabras. Un dos procesos fonéticos que máis ten diferenciado ao grego e ao latín das linguas xermánicas é o cambio sistemático nas consoantes oclusivas ou Lei de Grimm, segundo o cal as aspiradas sonoras (bh, dh, gh) > sonoras (b, d, g) > xordas (p, t, c/k) > fricativas xordas (ph/f, th, ch/h). Se a esto lle engadimos que as palabras indoeuropeas estaban sometidas a unha peculiar alternancia vocálica(e/o/-), xa non teremos problema para aceptar que as latinas: pater, fero, tres, decem, edo, frater, gnosco, pes (ped-) ou dens (dent-) son as mesma palabras que atopamos en inglés baixo as formas: father, I bear, three, ten, I eat, brother, I know, foot e tooth.

Para saber máis sobre este tema: http://www.proel.org/mundo/indoeuro.htm

Unha imaxe única de Atenas

A penúltima vez que estive en Grecia visitei o Museo da Cidade de Atenas e atopeime con este estraño cadro. Pero, onde reside a súa rareza? En 1687 unha bomba veneciana destruiu o Partenón para sempre. Unhos anos antes -en 1674- o marqués de Noitel, embaixador de Luis XIV de Francia, visitou Atenas. Jacques Carrey quixo representalo co seu séquito diante da cidade e dese xeito deixounos para sempre unha das poucas imaxes que se conservan dese emblemático edificio antes da súa destrucción. A vista da cidadae, rodeada de murallas e inzada de minaretes, fala do longo período de dominación turca.

Jacques Carrey

O marqués de Nointel e o seu séquito diante de Atenas e da Acrópole (1674)

Imaxinando a Grecia

Wilhelm Ahlborn
Visión da Idade de Ouro grega (1836)

A chaira de Atenas, salpicada de outeiros e rodeada de montañas esténdese cara ao mar. Unhos obreiros colocan o friso interior dun templo. Podería ser o Partenón pero a perspectiva non coincide. O mar non está despois do Licabitos, senón antes. Hai tres ou catro anos que Grecia é independente e, desde Alemaña, un pintor imaxina deste xeito a Atenas clásica. Sigamos imaxinando a Grecia neste blog...